Sự chuyển đổi của hệ thống quản lý và thuế mã hóa tại Việt Nam

Trong những năm gần đây, Việt Nam đã trải qua những chuyển biến lớn trong chính sách quản lý và thuế đối với mã hóa. Ngày 14 tháng 6 năm 2025, Quốc hội Việt Nam đã thông qua "Luật Công nghiệp Công nghệ số", đánh dấu một bước đột phá quan trọng trong việc quản lý tài sản mã hóa tại quốc gia này. Luật này lần đầu tiên đưa tài sản mã hóa vào khuôn khổ pháp lý quốc gia và thực hiện quản lý phân loại rõ ràng, trao cho tài sản mã hóa vị thế pháp lý.

Luật mới phân loại tài sản số thành hai loại: "tài sản ảo" và "tài sản mã hóa", đồng thời tăng cường yêu cầu về an ninh mạng, chống rửa tiền và chống tài trợ khủng bố. Luật này có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2026, nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan, kết nối với các tiêu chuẩn quản lý quốc tế, giúp Việt Nam sớm thoát khỏi danh sách xám của Nhóm hành động tài chính quốc tế (FATF).

Sự phát triển của hệ thống quản lý tiền mã hóa tại Việt Nam

Thái độ của Việt Nam đối với mã hóa tiền tệ đã trải qua quá trình chuyển đổi từ việc thận trọng quan sát đến chủ động xây dựng khung pháp lý.

Trong khoảng thời gian từ năm 2016 đến 2022, hệ thống quản lý mã hóa của Việt Nam đã phát triển từ không đến có. Vào tháng 4 năm 2016, Bộ Tài chính tuyên bố không cấm giao dịch tiền mã hóa, nhưng định tính của nó vẫn còn mơ hồ. Vào tháng 7 năm 2017, Ngân hàng Nhà nước đã rõ ràng cấm việc sử dụng tiền mã hóa làm phương tiện thanh toán. Vào tháng 4 năm 2018, chính phủ yêu cầu tăng cường quản lý hoạt động tiền mã hóa.

Bắt đầu từ năm 2020, chính phủ Việt Nam đã dần nới lỏng thái độ đối với mã hóa. Vào tháng 5 năm 2020, Thủ tướng đã chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước khởi động dự án thí điểm, khám phá ứng dụng của công nghệ blockchain trong mã hóa. Vào tháng 3 năm 2022, Hiệp hội Blockchain Việt Nam được thành lập, trở thành thực thể pháp lý đầu tiên của quốc gia tập trung vào tài sản mã hóa.

Sau năm 2023, đặc biệt là sau sự thay đổi lãnh đạo vào năm 2024, Việt Nam đã tăng cường xây dựng khung pháp lý cho việc quản lý mã hóa. Vào tháng 2 năm 2024, Thủ tướng chỉ đạo Bộ Tài chính soạn thảo khung pháp lý cho tài sản ảo. Cùng năm vào tháng 10, Chính phủ đã ban hành "Chiến lược quốc gia về phát triển và ứng dụng công nghệ blockchain tại Việt Nam đến năm 2025", coi blockchain là trụ cột chính của chuyển đổi số.

Vào tháng 6 năm 2025, việc thông qua "Luật Công nghệ số" đánh dấu bước chuyển mình trưởng thành và thực tiễn hơn trong việc quản lý tài sản số của Việt Nam. Luật này không chỉ rõ ràng phân loại tài sản số mà còn đưa ra hệ thống cấp phép và cung cấp các biện pháp khuyến khích cho công nghệ mới nổi, nhằm thúc đẩy sự phát triển rộng rãi hơn của nền kinh tế số.

Tiến triển mới nhất về chính sách thuế đối với mã hóa ở Việt Nam

Trong một thời gian dài, giao dịch mã hóa của Việt Nam vẫn nằm trong vùng chưa rõ ràng về thuế. Sự thiếu hụt định nghĩa pháp lý rõ ràng và khung quản lý đã khiến cho cơ quan thuế gặp khó khăn trong việc đánh thuế hiệu quả các hoạt động mã hóa.

Việc thông qua "Luật Công nghiệp Công nghệ Số" đã đặt nền tảng pháp lý cho việc đánh thuế vào mã hóa. Bộ Tài chính đang hoàn thiện một dự thảo nghị quyết về kế hoạch thí điểm phát hành và giao dịch mã hóa, kế hoạch này sẽ đánh giá khả năng áp dụng thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế thu nhập cá nhân đối với giao dịch tài sản mã hóa.

Về thuế suất, hiện có nhiều cuộc thảo luận khác nhau. Một đề xuất là bắt chước giao dịch cổ phiếu, áp dụng thuế giao dịch 0,1% cho giao dịch mã hóa. Nếu tiền mã hóa được phân loại là tài sản đầu tư, lợi nhuận từ giao dịch có thể bị đánh thuế lợi nhuận vốn giống như cổ phiếu hoặc bất động sản. Đối với các doanh nghiệp tham gia giao dịch tiền mã hóa, có thể cần phải nộp thuế thu nhập doanh nghiệp 20%. Cũng có đề xuất đánh thuế thu nhập cá nhân từ lợi nhuận của token không thể thay thế từ 5-10%, và thu phí rút tiền từ 1-5% đối với lợi nhuận của nhà đầu tư nước ngoài.

Triển vọng chính sách mã hóa tiền tệ tại Việt Nam

Hướng đi của chính sách tài sản mã hóa tại Việt Nam trong tương lai sẽ tiếp tục thể hiện đặc điểm "bao dung thận trọng". Dự kiến sẽ có nhiều quy định chi tiết được ban hành và thực hiện, khung thuế sẽ dần được hoàn thiện và áp dụng, tài sản kỹ thuật số và hệ thống tài chính truyền thống sẽ dần hòa nhập.

Việt Nam có khả năng trở thành hình mẫu "đổi mới tuân thủ" trong nền kinh tế mã hóa Đông Nam Á. Với cơ sở người dùng mã hóa lớn và chiến lược phát triển kinh tế số rõ ràng, cùng với Luật Công nghệ số vừa được thông qua và các thí điểm thuế và cơ chế sandbox đang được triển khai, tất cả đều cho thấy Việt Nam đang chuyển mình từ "vùng xám" sang "quy định rõ ràng". Sự chuyển mình này sẽ giúp Việt Nam nổi bật trong khu vực Đông Nam Á, trở thành một thị trường vừa có thể tiếp nhận đổi mới, vừa đảm bảo tuân thủ.